Źródło: Podkarpackie Biblioteki Pedagogiczne
W związku z nadchodzącymi Świętami Wielkanocnymi członkowie Szkolnego Koła Krajoznawczego- Turystycznego przygotowując się do pełnienia w przyszłości roli przewodników turystycznych, dotarli do różnych źródeł informacji, które wnikliwie przenalizowali, a następnie przygotowali materiały dotyczące życia Lasowiaków, a przede wszystkim obrzędów wielkanocnych panujących w naszym regionie. Jako przyszli przewodnicy mają też świadomość, że rolą dobrego przewodnika turystycznego jest ciągłe aktualizowanie informacji.
Lasowiackie obrzędy i wszelkie informacje związane z historią tej grupy etnograficznej to cenne atrakcje turystyczne naszego regionu. W przeszłości nasza okolica znajdowała się na skraju Puszczy Sandomierskiej. Obecnie w widłach Wisły i Sanu występują nieliczne, w porównaniu z pierwotnymi lasy będące pozostałością puszczy. Na tym terenie zaczęli osiadać ludzie, którzy utworzyli grupę etniczną zwaną Lasowiakami (sami nazywali się Lesiokami). Wyróżniali się zarówno strojem, gwarą, muzyką, a także tradycjami, które były kultywowane przez kolejne pokolenia. Współcześnie funkcjonują liczne stowarzyszenia i instytucje związane z Lasowiakami. Wytwory kultury lasowiackiej można spotkać przede wszystkim w kolbuszowskim skansenie, który początkowo nazywał się Muzeum Regionalnym Lasowiaków. W Stalowej Woli działa Zespół Pieśni i Tańca Lasowiacy, w Cyganach działa Centrum Kultury Lasowiackiej. W Tarnobrzegu również utworzona została fundacja "Serce Lasowiackie" im. Barbary i Franciszka Mortków, która ma dla naszej szkoły szczególne znaczenie. Siedziba fundacji znajduje się w domu Państwa Mortków, fundatorów naszej szkoły (poprzednia siedziba naszej szkoły) przy ul. Jasińskiego 28. Barbara Mortka była córką Jana Słomki, autora słynnych "Pamiętników Włościanina". Fundacja ma na celu krzewienie kultury i rękodzieła opartego o kulturę przodków.
W Tarnobrzegu przy Wisłostradzie na wprost Jeziora Tarnobrzeskiego, gdzie kiedyś leżała wioska Machów, został namalowany przez Arkadiusza Andrejkowa mural Marii Kozłowej, córki Wojciecha Wiącka. Ta sławna lasowiaczka ocaliła dziedzictwo swojego rodzinnego gniazda. Przekazywała kulturę ludową w najwierniejszej formie. Zawsze występowała w lasowiackim stroju- to był "jej mundur galowy". Kochała lasowiacki haft, zwłaszcza serce lasowiackie. Wypracowała swój własny wzór serca. Motyw był związany z tradycją. Sercami ozdabiano lasowiackie domy. Wycinano je z tektury, formowano z bibuły, ozdabiano i wieszano na ścianie. Istnieje też legenda o lasowiackim sercu. Według niej córka kowala ofiarowała wykute z żelaza serce ukochanemu, kiedy ten wyjeżdżał na flis zarobić na ich ślub i gospodarstwo. W czasie podróży utonął i flisacy przywieźli jej z powrotem tylko owo serce. Z woli dziewczyny zostało wmurowane w kapliczkę, stając się symbolem wielkiej miłości.
Tarnobrzeski Dom Kultury parę lat temu współtworzył Klaster Lasowiacki zrzeszający dziś już ponad pięćdziesięciu członków. W Tarnobrzegu w 2023 roku odbyła już trzecia edycja Festiwalu Kultury Lasowiackiej w ramach którego odbyła się "Tarnobrzeska Potańcówka ze smakiem" w wiejskim stylu, grała lasowiacka kapela Łola i były lasowiackie smakołyki.
W 2023 roku odbył się konkurs "Lasowiacy inspirują - etnodesign w nowoczesnym wydaniu" w którym wziął udział jeden z uczniów naszej szkoły- Tomasz Wolski. Konkurs zakończył się pokazem mody przygotowanym prze Atelier GAMON. Rada Miasta Tarnobrzega ogłosiła obecny 2024 rok "Rokiem Marii Kozłowej" - artystki, edukatorki, poetki, a przede wszystkim promotorki kultury lasowiackiej. W dniu 19 marca w Miejskim Domu Kultury w Kolbuszowej odbyła się konferencja pod hasłem "Zainspirowani", która zainaugurowała program LASOWIACY INSPIRUJĄ-ROK 2024.Biblioteka Pedagogiczna w Tarnobrzegu była współorganizatorem wydarzenia. W czasie konferencji lasowiacki świat został przedstawiony w optyce bliskiej uczniom (został przygotowany przy użyciu sztucznej inteligencji monolog Marii Kozłowej - szczególnie mocno wybrzmiało przesłanie , jakie skierowała z ekranu :" pamiętać trzeba, skąd jesteśmy, gdzie są nasze korzenie..."
Kolejnym wydarzeniem na konferencji był "monodram pt." Jak to Marysi znachorka różę odmówiła, czyli gusła lasowiackie".Gra aktorska Pani Moniki Bieniek została wzbogacona kostiumem autorstwa Pani Justyny Wesołowskiej Atelier GAMON, projektantki mody i jednej z największych ambasadorek kultury lasowiackiej.
Trzeci projekt w optyce współczesności to autorska gra planszowa Lasiocki gospodorz". Konferencja otworzyła wieloletni projekt "Lasowiacy inspirują" Jest to cykl wydarzeń promujący kulturę lasowiacką , finansowany z budżetu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego. Dzięki temu projektowi, kultura lasowiacka będzie rozpoznawalna na Podkarpaciu oraz w Polsce.
Kultura lasowiacka wyróżniała się typowym strojem. W przypadku tradycyjnego stroju występowały lokalne różnice. Ubranie wykonane było z niebarwionego lnu lub konopi. Typowe kolory haftu to biały, czerwony i czarny. Najbardziej tradycyjna forma haftu to tzw. ślimacznice. Mężczyźni ubierali długie lniane koszule wiązane czerwoną wstążką wypuszczane na spodnie, płócienną kamizelkę. Zewnętrznym ubraniem była sukmana i magierka lub słomiany kapelusz. Spodnie i ubranie wierzchnie zwykle barwione na brązowo. Butami były łapcie z łyka lipowego lub skórzane chodaki uszyte z jednego płótna skóry. Kobiety nosiły koszule i spódnice przykryte zapaską. Nosiły wełniane, wielokolorowe krajki, kamizelki i sukmany. Dziewczyny nosiły wełniane gorsety, mężatki czepce lub chustki. Ozdobą były korale i hafty.
ZWYCZAJE WIELKANOCNE
Wśród zwyczajów wielkanocnych są turki (turki wielkanocne - to zwyczaj związany ze strażą przy Grobie Pańskim wywodzący się z czasów odsieczy wiedeńskiej. Powracający z wojny chłopi ubrani byli w zdobyczne stroje tureckie i przybywali do swych wsi w Wielki Piątek, Wielką Sobotę lub Wielką Niedzielę, udając się bezpośrednio do kościoła i zaciągali wartę przy Grobie Pańskim składając w ten sposób podziękowanie za szczęśliwy powrót do domu, co dało początek tradycji.
Członkowie SKKT zdobyli dokładną wiedzę na temat bogatej i niezwykle barwnej historii Lasowiaków. Pozwoliło im to docenić i zachwycić się "Lasowiackim Dziedzictwem Kultury Podkarpacia". W efekcie postanowili podzielić się swoją wiedzą, jak to robią turystyczni przewodnicy.
